ಡಿ.ಜೆ. ಹಲ್ಲಿ–ಕೆ.ಜಿ. ಹಲ್ಲಿ ದಂಗೆಗಳು: ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಬಳಿಕ ನಿಧಾನಗತಿಯ ನ್ಯಾಯ, ಕಠಿಣ ಪಾಠಗಳು

ಡಿ.ಜೆ. ಹಲ್ಲಿ–ಕೆ.ಜಿ. ಹಲ್ಲಿ ದಂಗೆಗಳು: ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಬಳಿಕ ನಿಧಾನಗತಿಯ ನ್ಯಾಯ, ಕಠಿಣ ಪಾಠಗಳು.

ಲೇಖನ: ಜಮೀಲ್ ಅಹ್ಮದ್ ಮಿಲಾನ್ಸಾರ್, ಬೆಂಗಳೂರು

ಐದು ವರ್ಷಗಳ ದೀರ್ಘ ಮತ್ತು ಕಠಿಣ ಕಾನೂನು ಹೋರಾಟದ ನಂತರ, ಡಿ.ಜೆ. ಹಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕೆ.ಜಿ. ಹಲ್ಲಿ ದಂಗೆ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೂ ಆಶಾದೀಪ ಹೊತ್ತಿದೆ. ಆರೋಪಿ ಸಂಖ್ಯೆ 24 ಕರೀಂ ಸದ್ದಾಂ ಮತ್ತು ಆರೋಪಿ ಸಂಖ್ಯೆ 6 ಜಿಯಾ–ಉರ್–ರಹ್ಮಾನ್ ಇವರಿಗೆ ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಇತ್ತೀಚಿಗೆ ಜಾಮೀನು ನೀಡಿರುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಸ್ವಾಗತಾರ್ಹ ಬೆಳವಣಿಗೆ. ಯುಎಪಿಎ ಎಂಬ ಕಠೋರ ಕಾಯ್ದೆಯಡಿ ಜಾಮೀನು ಸಂಪಾದಿಸುವುದು ಬಹುತೇಕ ಅಸಾಧ್ಯವಾಗಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ತನ್ನವರ ಬಿಡುಗಡೆಗಾಗಿ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಕಾತರದಿಂದ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಈ ತೀರ್ಮಾನವು ನಿಜಕ್ಕೂ ಉಸಿರಾಟದ ವಿಶ್ರಾಂತಿ. ಆದರೂ, ಈ ಹಗುರದ ಕ್ಷಣವು ದುರಂತದ ಸಮಗ್ರ ಪರಿಶೀಲನೆಗೂ ಆಹ್ವಾನ ನೀಡುತ್ತದೆ—ಹಿಂಸೆಯು ಏಕೆ ಸ್ಫೋಟಿಸಿತು, ನ್ಯಾಯವಿತರಣೆಯಲ್ಲಿ ಏಕೆ ಅತಿಯಾದ ವಿಳಂಬವಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಈ ಘಟನೆಯಿಂದ ನಾವು ಕಲಿಯಲೇಬೇಕಾದ ಪಾಠಗಳೇನು.

ಪ್ರಚೋದನೆಯಿಂದ ಹಿಂಸೆಯವರೆಗೆ

2020ರ ಆಗಸ್ಟ್ 11ರ ರಾತ್ರಿ, ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಡಿ.ಜೆ. ಹಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕೆ.ಜಿ. ಹಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಘಟನೆ ಕೇವಲ ‘ದಂಗೆ’ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ; ಅದು ದೀರ್ಘಕಾಲದಿಂದ ಕದ್ದಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಶಾಂತಿ, ಯೋಚಿಸಿಕೊಂಡ ಪ್ರಚೋದನೆ ಹಾಗೂ ಆಡಳಿತ ವೈಫಲ್ಯದ ಕಡು ಮುಖವನ್ನೇ ಬಯಲಿಗೆಳೆದಿತ್ತು. ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ಸಿನ ಶಾಸಕರಾದ ಅಖಂಡ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಮೂರ್ತಿ ಅವರ ಅಳಿಯನಿಂದ (ಅಭಿಯೋಗ ಪ್ರಕಾರ) ಪ್ರವಾದಿ ಮುಹಮ್ಮದ್‌ರ ವಿರುದ್ಧ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟ ಧರ್ಮನಿಂದನಕಾರಿ ಪೋಸ್ಟ್ ಈ ಘಟನೆಯ ಉರಿಮಣಿಯಾಗಿತ್ತು. ಅಪರಾಧಿಯ ವಿರುದ್ಧ ತಕ್ಷಣದ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದು ಆಗ್ರಹಿಸಿ ಕೆ.ಜಿ. ಹಲ್ಲಿ ಠಾಣೆ ಎದುರು 25–30 ಜನರ ಶಾಂತ ಗುಂಪು ಕೂಡಿದ ಕ್ಷಣದಿಂದಲೇ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ನಿಯಂತ್ರಣ ತಪ್ಪಿತು. ಸಾವಿರಾರು ಮಂದಿ ಗುಂಪಾಗಿ ಡಿ.ಜೆ. ಹಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕೆ.ಜಿ. ಹಲ್ಲಿ ಠಾಣೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಶಾಸಕರ ನಿವಾಸದ ಮೇಲೂ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿ, ಕಲ್ಲೆಸೆತ ಮತ್ತು ಬೆಂಕಿಗಾಹುತಿಗೊಳಿಸುವ ಕೃತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದರು. ಪೊಲೀಸ್ ಇಲಾಖೆ ಕರಫ್ಯೂ ಜಾರಿ ಮಾಡಿ, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಗುಂಡು ಹಾರಿಸಬೇಕಾದ ಸ್ಥಿತಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿತು; ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಮೂವರು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರು, 50 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಗಾಯಗೊಂಡರು. ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಅಸಹಿಷ್ಣುತೆಯೂ, ಕಾನೂನನ್ನು ಜನರು ಕೈಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯೂ ಈ ಘಟನೆಯ ಮೂಲಕ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸಿತು.

ಬಂಧనలు, UAPA ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವಿಳಂಬ

ಘಟನೆಯ ನಂತರ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಪೊಲೀಸರು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಬಂಧನಗಳನ್ನಾರಂಭಿಸಿ, ಒಟ್ಟು 199 ಜನರನ್ನು ಆರೋಪಿ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸಿದರು. 2020ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 21ರಂದು ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತನಿಖಾ ಏಜೆನ್ಸಿ (ಎನ್‌ಐಎ)ಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು; ಬಳಿಕ 138 ಮಂದಿಯ ವಿರುದ್ಧ ಆರೋಪಪಟ್ಟಿ ಸಲ್ಲಿಸಲಾಯಿತು. ಯುಎಪಿಎ (ಅನಧಿಕೃತ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ತಡೆ ಕಾಯ್ದೆ) ವಿಧಿಸಲಾಗಿದ ಪರಿಣಾಮ ಪ್ರಕರಣದ ಸ್ವಭಾವವೇ ‘ದಂಗೆ’ಯಿಂದ ‘ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ಕೃತ್ಯ’ದ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಎತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಂತಾಯಿತು. ಯುಎಪಿಎ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಅಭಿಯೋಗದ ಪ್ರಕರಣ ‘ಮೊದಲ ನೋಟಕ್ಕೆ’ ಸತ್ಯವೆಂದು ತೋರಿ ಬರುವಂತಿದ್ದರೆ ಜಾಮೀನು ನಿರಾಕರಿಸಬಹುದೆಂಬ ನಿಯಮದಿಂದಾಗಿ, ಬಹುತೇಕ ಆರೋಪಿ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಜೈಲಿನಲ್ಲೇ ಕಾಯ್ದಿರಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. 2025ರ ಮೇನಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಹೈಕೋರ್ಟ್ 14 ಮಂದಿ ಆರೋಪಿಗಳ ಯುಎಪಿಎ ಕಾಯ್ದೆಯ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸುವ ಮನವಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು; ‘ಅದು ಅತಿದುರ್ಲಭ ಪ್ರಕರಣವಲ್ಲ’ವೆಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಹೇಳಿದ ಈ ತೀರ್ಮಾನ ಎನ್‌ಐಎ ನಿಲುವಿಗೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಗೌರವವನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದರೂ, ಆರೋಪಿ ನಾಗರಿಕರ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳೂ, ‘ಸಮಯೋಚಿತ ನ್ಯಾಯ’ ಎಂಬ ತತ್ತ್ವವೂ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಒಳಗಾಗುವ ಸ್ಥಿತಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿತು.

ತೀರ್ಪುಗಳು ಮತ್ತು ಆಶೆಯ ಕಿರಣ

2025ರ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ಸುನಿಶ್ಚಿತ ತೀರ್ಪಿನ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿ ಮೂವರು ಆರೋಪಿ—ಸಯೀದ್ ಇಕ್ರಮುದ್ದೀನ್, ಸಯೀದ್ ಅತಿಫ್ ಮತ್ತು ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಅತಿಫ್—ಎನ್‌ಐಎ ವಿಶೇಷ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಮುಂದೆ ತಪ್ಪೊಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಅವರಿಗೆ ತಲಾ ಏಳು ವರ್ಷದ ಕಠಿಣ ಕಾರಾಗೃಹ ಶಿಕ್ಷೆಯ ಜೊತೆಗೆ ₹36,000 ದಂಡ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. 2020ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಿಂದ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಬಂಧನದಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ಐದು ವರ್ಷಗಳನ್ನು ಶಿಕ್ಷೆ ಎದುರಿಗೆ ‘ಸರಿಹೊಂದಿಸಿದ’ ಕಾರಣ, ಇನ್ನೂ ಎರಡು ವರ್ಷ ಶಿಕ್ಷೆ ಅನುಭವಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿ, 2025ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 7ರಂದು ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಇಬ್ಬರು ಆರೋಪಿಗಳಿಗೆ ಜಾಮೀನು ನೀಡಿದ ತೀರ್ಮಾನ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಮುರಿದೊಡೆತದಂತೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿ, ಉಳಿದ ವಿಚಾರಣಾಧೀನ ಕೈದಿಗಳ ಕುಟುಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಮರುಆಶೆಯ ಅಲೆ ಎಬ್ಬಿಸಿದೆ.

ಪಾಠಗಳು ಮತ್ತು ಮುಂದಿನ ದಾರಿ

ಕೆ.ಜಿ. ಹಲ್ಲಿ ದುರಂತವು ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಹಲವು ಕಠಿಣ ಪಾಠಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ, ತಿರಸ್ಕಾರಕಾರಿ ಅಥವಾ ಪ್ರಚೋದಕ ವಿಷಯಗಳ ವಿರುದ್ಧ ತಕ್ಷಣದ ಮತ್ತು ಕಠಿಣ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ, ಏಕೆಂದರೆ ಅದರಿಂದ ಸ್ವಯಂನ್ಯಾಯಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ನೆಪವೇ ದೊರೆಯಬಾರದು. ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ಪೋಲಿಸ್ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ ಯಂತ್ರಗಳು ಸಂವೇದನಾಶೀಲ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ನಿಭಾಯಿಸಿ, ಪ್ರಾಣಾಪಾಯ ಉಂಟಾಗದ ವಿಧಾನಗಳಿಂದ ಜನಸಮೂಹವನ್ನು ಚದುರಿಸುವ ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಿಂದ ಸಜ್ಜಾಗಬೇಕು. ಮೂರನೆಯದಾಗಿ, ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಇಂತಹ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ರಾಜಕೀಯಗೊಳಿಸುವುದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸೌಹಾರ್ದವನ್ನು ಬೆಳೆಸುವಲ್ಲಿ ರಚನಾತ್ಮಕ ಪಾತ್ರವಹಿಸಬೇಕು. ಕೊನೆಗೆ, ನ್ಯಾಯವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮವಾಗಿಯೂ ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿಯೂ ರೂಪಾಂತರಗೊಳ್ಳಬೇಕಿದೆ, ಆಗಲೇ ‘ಸಮಯೋಚಿತ ನ್ಯಾಯ’ ಖಚಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆ.ಜಿ. ಹಲ್ಲಿಯ ಘಟನೆ ನಮ್ಮಿಗೆ ನೀಡಿರುವ ಗಂಭೀರ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಸ್ಪಷ್ಟ: ಸಮಾಜ, ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ ಎಂಬ ಮೂರು ವಲಯಗಳ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ನಾವು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಮರುಪರಿಶೀಲಿಸದಿದ್ದರೆ, ಇಂತಹ ವಿನಾಶಕಾರಿ ಘಟನೆಗಳು ಮರುಕಳಿಸುವ ಸಂಭವ ತಪ್ಪದು.

--

Jameel Aahmed

---------------------------------

Asst General Secretary - ALL INDIA MILLI COUNCIL-Karnataka

Gen Assembly Member - Institute of Objective Studies

STANDARD PRINT MART

Bangalore - Karnataka

INDIA

98454 98354